Wat is goed om te weten over de blockchain? We vroegen het aan Hans Koning, ervaren commissaris en blockchain-expert. “In principe kun je met blockchain in een flits, bijna kosteloos en zonder menselijke tussenkomst, transacties uitvoeren waarbij je niet alleen iets van waarde kan overdragen, maar zelfs hele bedrijfsprocessen kunt initiëren en aansturen. Dat vraagt om governance.”
Voordat we de link naar governance leggen, wat is blockchain precies?
“Laat ik beginnen met zeggen, blockchain is niet hetzelfde als bitcoin. Dat wordt vaak door elkaar gehaald. Ja, de eerste generatie blockchain is bitcoin, maar de technologie en de toepassingen zijn nu verder. Blockchain is veel meer dan alleen crypto-currency.
Blockchain is een technologie die onderlinge transacties uitvoert op basis van vertrouwen. Daarmee komen deze transacties zonder tussenkomst van derden - bijvoorbeeld een bank - tot stand. Gedecentraliseerd dus. Wat je in de transactie doet is helemaal aan jou. Kan om een huis gaan, geld, informatie, een stem in een verkiezing, validatie van een diploma, cijfers of wat dan ook.
Er is vertrouwen in de technologie omdat deze veilig is, werkt op basis van cryptografie (onkraakbare en anonieme versleuteling), en wordt ‘bewaakt’ door de community. De transactie is pas geldig, definitief en onomkeerbaar als 51 procent van de community een validatieberekening heeft gemaakt én dezelfde uitkomst geeft. De transacties zijn openbaar, de identiteit van de achterliggende partij niet – deze zijn dus anoniem. Ook dat onderscheidt blockchain van centrale transacties.”
Waar wordt blockchain voor gebruikt?
“Eerste toepassingen zijn crypto-currency, bijvoorbeeld voor alternatieve financiering, een soort crowdfunding-achtige constructies. Veel bedrijven maken daar nu al met succes gebruik van.
Daarnaast zien we de opkomst van zogenaamde cross-chain toepassingen, die complexe bedrijfsprocessen en onderlinge bedrijven kan koppelen. Dat lijkt een beetje op de ERP-toepassingen die in de jaren negentig de standaard voor bedrijven neerzetten, maar dan beter, sneller, goedkoper, en veiliger. Airbus bijvoorbeeld heeft complexe processen, met honderden leveranciers, hoge kwaliteitseisen, en strakke deadlines. Daar is zo’n cross-chain perfect voor, evenals voor de pharma, de gezondheidszorg en overheid.
Het mooie is dat je door de geautomatiseerde validatie hele snelle en goedkope transacties kunt doen over de hele wereld. De blockchain bewaakt de geldigheid van alles wat er gebeurt. In principe kun je zelfs in seconden een miljard euro overmaken naar een andere partij, voor minder dan een euro aan transactiekosten."
Hoe zit het met de governance bij blockchain?
“Je zou op het eerste gezicht kunnen denken, governance is niet nodig. Het gaat om techniek, het is volkomen transparant en in technische zin, niet corrupt. Toch ben ik van mening dat er zeker wel goede governance nodig is. De uiteindelijke gebruikers zijn tenslotte anoniem. Jij en ik kunnen een miljard uitwisselen, zonder dat iemand weet dat wij dat doen.
Bij contracten in de blockchain, de zogeheten smart contracts, wordt er veel in de handen van een programmeur gelegd. Dit computerprogramma, de code, wordt dan wat ze “soft law” noemen. Ook zaken die normaal gesproken door een jurist of bij een notaris geregeld worden. Lijkt me niet wenselijk.
Computers, Artificial Intelligence, het wordt allemaal steeds slimmer, vaak zonder dat we het weten. En dan nog het punt van decentralisatie. De Bitcoin bijvoorbeeld is van niemand. Wie stel je aansprakelijk als er iets is?”
Wat moet je als commissaris met blockchain?
“Allereerst, een geruststelling, er is geen reden om meteen in actie te komen. Tenzij je al met blockchain werkt, dan moet je wél aan de slag met het in orde brengen van de governance. Werken in de blockchain, betekent nog niet dat transparantie en betrouwbaarheid gegarandeerd zijn. Daar moet je hard voor werken, en komt in de blockchain te voet en gaat te paard.
‘The road to hell is paved with good intentions’ is een geweldige spreuk die zeer bruikbaar is voor governance in de blockchain. Dat gaan we wel doen, we zijn ermee bezig, we kijken ernaar, we zijn erover in gesprek, ja, de bla, bla, bla retoriek hoor je nog veel te veel. Mijn motto is: ‘Governance is niet het probleem... het gebrek eraan is het probleem’.
Identificeer de plekken in de organisatie waar het speelt en wat de impact is. Vraag door. Is alles goed geregeld? Transacties in de blockchain zijn onomkeerbaar. Doe je het fout? Dan kun je niet even met de bank bellen. Je moet er dus voor zorgen dat je je zaken goed geregeld hebt, desnoods met de hulp van een expert.”
En als je commissaris bent bij een organisatie die niet hightech is, wat dan?
“Dan gaat het wat mij betreft om het hebben van een open blik. Weet wat de technologie is en wat het betekent, zodat je een voet hebt in de praktijk en realiteit van nu, maar ook eentje in de toekomst zodat je herkent wanneer het wel relevant wordt en actie nodig is.
Het belangrijkste punt wat mij betreft is dat je jezelf afvraagt waarom deze techniek er is, en wat voor probleem het oplost. Er is namelijk een reden voor de techniek.
Decentralisatie, dat zo bij de blockchain hoort, is niets anders dan een beweging die we ook op sociaal, economisch en politiek gebied zien in onze samenleving. Maar het is er ook één waarvoor, volgens mij, een groot deel van de bestuurlijke laag bang is. Geef het daarom juist een plek in je governance, praat erover met elkaar en sta open voor de techniek en de achterliggende filosofie.”
